Nederland: verschil tussen versies

Uit Wikivoyage
Bestemmingen > Europa > Benelux > Nederland
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
FredTC (overleg | bijdragen)
→‎Per boot: aanvulling, wellicht weten anderen nog meer trajecten van waterbus-achtigen, maar die kunnen mischien beter op de provincie-pagina's komen.
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 7: Regel 7:
|currency=Euro (EUR)
|currency=Euro (EUR)
|area=41.526 km<sup>2</sup> (Europees gedeelte)
|area=41.526 km<sup>2</sup> (Europees gedeelte)
|population=16.723.778 (18 februari 2012)
|population=16.730.632 (2012)
|language=Nederlands, Fries
|language=Nederlands, Fries
|religion=Geen geloof 41%, Rooms Katholiek 31%, Protestant 21%, Moslim 5,5%, andere 1,5%
|religion=Geen geloof 41%, Rooms Katholiek 31%, Protestant 21%, Moslim 5,5%, andere 1,5%

Versie van 16 jan 2013 12:36

noframe
Locatie
noframe
Vlag
Beknopt
Hoofdstad Amsterdam
Regering Constitutionele monarchie, met parlementaire democratie
Munt Euro (EUR)
Oppervlakte 41.526 km2 (Europees gedeelte)
Bevolking 16.730.632 (2012)
Taal Nederlands, Fries
Religie Geen geloof 41%, Rooms Katholiek 31%, Protestant 21%, Moslim 5,5%, andere 1,5%
Elektriciteit 230V/50Hz (Europese stekker)
Oproepcode +31
Internet TLD .nl
Tijdzone UTC +1

Nederland is een laag gelegen land in de Benelux dat in het noorden en westen begrensd wordt door de Noordzee, langs de oostgrens door Duitsland en in het zuiden door België. Het is een modern Europees land dat met bijna 17 miljoen inwoners relatief dichtbevolkt is. Het land heeft de reiziger veel te bieden; naast grote steden als Amsterdam en Rotterdam staat het land bekend om z'n typische uitgestrekte polderlandschappen en pittoreske dorpen.

Na de Tachtigjarige Oorlog, waarin Nederland onafhankelijk werd van Spanje, werd Nederland in de zeventiende eeuw een van de machtigste landen van de wereld. Deze Gouden Eeuw en de daarop volgende periode heeft een groot cultureel erfgoed achtergelaten. Nu staat Nederland bekend om z'n internationale karakter en tolerantie.

Regio's

Nederland is een constitutionele monarchie die opgedeeld is in 12 provincies. Hoewel Nederland een klein land is, zijn deze provincies zeer divers en hebben ze tal van culturele verschillen. Ze kunnen gegroepeerd worden in vier regio's:

De regio's van Nederland
West-Nederland (Flevoland, Noord-Holland, Utrecht, Zuid-Holland)
Dit is de stedelijke regio met de meeste toeristische bezienswaardigheden. Naast de vier grote steden bevat deze regio ook het typische Nederlandse polderlandschap.
Noord-Nederland (Drenthe, Friesland, Groningen)
Het dunstbevolkte gebied, maar desondanks veel bezocht door binnenlandse vakantiegangers. Populaire bestemmingen zijn de Waddeneilanden, de Friese meren en Drenthe.
Oost-Nederland (Gelderland, Overijssel)
Het hoogtepunt is het Nationaal Park De Hoge Veluwe. Daarnaast zijn er de zeven Hanzesteden, prachtige middeleeuwse steden aan de IJssel met een historisch stadscentrum.
Zuid-Nederland (Limburg, Noord-Brabant, Zeeland)
Het Nederland van "beneden de rivieren" onderscheidt zich door de katholieke cultuur, het carnaval en z'n "Bourgondische levensstijl".

Sinds 10 oktober 2010 maken de drie BES-eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba een integraal onderdeel van Nederland uit. Aruba, Curaçao en Sint Maarten zijn zelfstandige landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden geworden. Zowel de BES-eilanden als Aruba, Curaçao en Sint Maarten worden in afzonderlijke artikelen besproken.

Steden

Er zijn vele steden die voor toeristen interessant kunnen zijn:

  • Amsterdam — de hoofdstad met zijn zestiende- en zeventiendeeeuwse grachten en zijn internationaal vermaarde musea
  • Den Haag — de hofstad, met het Binnenhof, paleizen en Madurodam en het strand bij Scheveningen
  • Eindhoven — een moderne stad en ook de een van de slimste steden door onder andere het concept Brainport, de TU/e, TNO en Philips
  • Enschede — bijzondere Synagoge, de Oude Markt
  • Groningen — met "d'Olle Grieze" (Martinitoren) en het Groninger Museum
  • Maastricht — stad aan de Maas, bekend om het lekkere eten en drinken, en de gezellige winkeltjes
  • Rotterdam — de Maasstad en wereldhaven, modern centrum, bijzondere gebouwen als Euromast en Erasmusbrug
  • 's-Hertogenbosch — de Markt, de Parade, de Binnendieze, smalle eeuwenoude straatjes, Bossche bollen
  • Utrecht — de Dom, de Ouwe grach', een gezellige studentenstad

Andere bestemmingen

  • Efteling — bekroond attractiepark met elven, dwergen en het land van laaf
  • Heuvelland — heuvelachtige groene landschappen, fotogenieke dorpen, kastelen en boomgaarden
  • Keukenhof — de bloemenvelden die elke lente te bezichtigen zijn
  • Kinderdijk — negentien windmolens in het typische Nederlandse landschap
  • Nationaal Park De Hoge Veluwe — het grootste nationaal park van Nederland met heide, zandduinen, bossen en het Kröller-Müller Museum
  • Schokland — een voormalig eiland dat in 1859 geëvacueerd moest worden; nu is het een spookstad
  • Texel — de grootste van de Waddeneilanden, ideaal voor fiets- of wandeltochten, zwemmen en paardrijden
  • Waterland en Zaanstreek — een typisch Nederlands landschap met klompen, houten huisjes, windmolens en de Zaanse Schans
  • Zaanse Schans — openluchtmuseum met Nederlandse windmolens, ambachten en Zaanse huisjes

Info

Geschiedenis

Nederland kent een lange geschiedenis in de beschaving, die rond het begin van de jaartelling begon. Hieronder staan een aantal belangrijke momenten in de Nederlandse geschiedenis:

  • Romeinse nederzettingen, die ontstonden in de 1e eeuw voor Christus, waar Nijmegen en Maastricht uit voortkomen en de Romeinen stuitten op de Batavieren.
  • De gouden Eeuw, een tijd dat het economisch heel goed ging in Nederland, ondanks de Tachtigjarige oorlog en de reformatie. In deze tijd kwamen de kolonies in Suriname en Indonesië tot stand. Ook ontstonden in dit tijdperk veel van de fraaie historische binnensteden in Nederland.
  • Franse overheersing, Koninkrijk der Nederlanden, nadat de Republiek bijna vergaan was kwamen de Fransen binnen, waarna Nederland een koninkrijk werd en België zich snel daarna weer afscheidde.
  • Tweede Wereldoorlog, Een tijd die veel gesloopt heeft en nog steeds een stempel drukt op de samenleving en vele stadsgezichten.
  • Naoorlogs Nederland, waarin Nederland op grove wijze Indonesië tevergeefs probeerde te behouden en de seksuele/culturele revolutie Nederland duidelijker een tolerant land maakte.

Cultuur

Realistische en figuratieve schilderkunst

Nederland heeft een lange traditie van hoogwaardige realistische en figuratieve kunst die terug gaat naar het begin van de Noordelijke Renaissance (1400 - 1600) tot ongeveer 1670; waarna er een rustige periode aanbrak in de Nederlandse kunst die zich tot in de eerste helft van de 19de eeuw doorzetten. De latere periode periode vanaf 1860 word gekenmerkt door de vernieuwingen in de realistische schilderkunst, bekende internationale schilders en impressionistische invloeden van de Haagse school (1860 - 1900) en na 1900 door het magisch realisme (1920 - ) en door de moderne schilderstijl het onafhankelijk realisme (1945 - ) waarbinnen een regionele schilderstijl schuil gaat; het noordelijk realisme (1980 - ).

Musea met realistische en figuratieve schilderkunst

  • Museum de Buitenplaats Eelde [1]
  • Rembrandthuis Amsterdam[2]
  • Van Gogh Museum Amsterdam [3]
  • Mauritshuis Den Haag [4]
  • Singer laren [5]
  • Museum Møhlmann Appingedam[6]


Abstracte schilderkunst

Overige musea

  • Vodka Museum Amsterdam [7]

Klimaat

Nederland ligt in de gematigde klimaatzone (Cfb), met relatief zachte winters, koele zomers en neerslag door het hele jaar heen. Omdat het weer onregelmatig verloopt, zijn de maanden en seizoenen in tabellen vaak niet uitgekomen.

De lente begint vaak nog fris, al zijn ook dan warme dagen mogelijk. De maximumtemperatuur loopt op van 8°c begin maart tot 19°c eind mei. April is de droogste maand van het jaar, maar houd altijd rekening met buitjes. Ook zijn de verschillen in de maanden groot. In april en mei zijn wel eens vorst en sneeuw waargenomen, maar ook hitte en droogte kunnen heersen, met volle stranden.

De zomer wordt vaak wisselvalliger, maar ook warmer. Hoewel de warmte meestal de kou weg kan houden, met name in het zuiden, met tropische hittegolven van 30-35°c, maar de zomer kan ook overheerst worden door stortbuien en kou, van 15-20°c. Meestal heerst er een aangenamere temperatuur van 22-23°c.

De herfst is vaak het regenachtigste seizoen, met frissere temperaturen. Bomen vallen meestal eind oktober uit, maar ook oktober kan vier van de seizoenen bevatten, want zowel sneeuw als zomerse hitte zijn waargenomen. De maximumtemperatuur daalt van 20°c begin september tot 7°c eind november.

De winter in Nederland kan in het ene jaar sneeuwrijk zijn, met ijs waarop men kan schaatsen, toch vrij droog. Andere winters kennen nauwelijks sneeuw of ijs en zijn zachter en veel natter. De temperatuur varieert tussen de 3°c en -20°c in strenge winters en 3-15°c in zachte winters.

Klimaat in De Bilt (nabij Utrecht) Bron:[8]

Maand Max. temperatuur (°C) Min. temperatuur (°C) Neerslag (mm)
Januari 5,6 0,3 69,6
Februari 6,4 0,2 55,8
Maart 10,0 2,3 66,8
April 14,0 4,1 42,3
Mei 18,0 7,8 61,9
Juni 20,4 10,5 65,6
Juli 22,8 12,8 81,1
Augustus 22,6 12,3 72,9
September 19,1 9,9 78,1
Oktober 14,6 6,9 82,8
November 9,6 3,6 79,8
December 6,1 1,0 75,8

Feestdagen

  • 1 januari - Nieuwjaarsdag
  • Pasen, inclusief tweede Paasdag op maandag
  • Hemelvaartsdag
  • 30 april - Koninginnedag
  • 5 mei - Bevrijdingsdag
  • Pinksteren - inclusief tweede Pinkersterdag op maandag
  • 5 december - Sinterklaas
  • 25 december - Eerste Kerstdag
  • 26 december - Tweede Kerstdag
  • 31 december - Oudejaarsdag


Naast alle Christelijke feestdagen zijn er drie speciale dagen in Nederland:

30 april, Koninginnedag

Allereerst wordt er op 30 april Koninginnedag gevierd. Gebruikelijk was het om deze dag te vieren op de geboortedag van de zittende koningin. 30 april was de verjaardag van de oude Koningin Juliana en haar dochter Beatrix heeft deze datum zo gelaten omdat er traditioneel op deze dag veel buitenactiviteiten plaatsvinden en Beatrix midden in de winter jarig is wanneer het weer zeker niet zo warm is.

In veel plaatsen is er op Koninginnedag de hele dag een grote vrijmarkt waarbij professionele handelaren zij aan zij staan met particulieren die de inhoud van hun zolder naar buiten hebben gesleept. Verder zijn er talloze bandjes, maar ook kinderen op de blokfluit te bewonderen. De Koningin en haar familie bezoeken op deze dag altijd één of twee plaatsen in het land waar schoolkinderen en notabelen dan de hele ochtend of middag kunstjes doen om de Koningin te vermaken.

4 mei, Dodenherdenking

4 mei is in het geheel geen feestdag maar wel een bijzondere dag in Nederland. Om precies 20:00 uur is het twee minuten stil in Nederland als de Nederlanders de gevallenen in de oorlogen herdenken. Van oorsprong een herdenking van de Tweede Wereldoorlog is het nu een herdenking voor alle Nederlandse gevallenen in oorlogen en vredesmissies. Traditioneel wordt er door de Koningin en en andere hoogwaardigheidsbekleders een krans gelegd bij het Nationaal Monument op de Dam, maar door het hele land tref je herdenkingen aan.

5 mei, Bevrijdingsdag

Slechts eens in de 5 jaar is deze dag een officiële vrije dag maar ieder jaar wordt toch gevierd dat de Tweede Wereldoorlog op deze datum in 1945 ten einde kwam. Tegenwoordig wordt dit vooral met (gratis) popfestivals gevierd. Vraag na wie er dit jaar waar optreedt.

Naast bovengenoemde drie, groots aangepakte, dagen zijn er nog tal van dagen die een speciale betekenis hebben en op een speciale manier gevierd worden. De meeste daarvan zijn echter regionaal gebonden. Vermeldenswaardig is de volgende dag:

29 juni, Veteranendag

Op de verjaardag van de wijlen Prins Bernhard is een nieuwe viering tot stand gekomen. Het traditionele defilé in Wageningen op 5 mei is vervangen door een eerbetoon aan alle veteranen die sinds de Tweede Wereldoorlog uitgezonden werden. Voor hen is er een samenkomst op het Malieveld in Den Haag en een defilé door de stad. Vanaf 2009 wordt deze samenkomst niet meer op 29 juni gehouden maar op een zaterdag ervoor of erna.

Arriveren

Paspoort en visum

Nederland behoort tot de Schengenzone.

Er zijn geen grenscontroles tussen landen die de Verdragen van Schengen ondertekend en geïmplementeerd hebben. Het gaat om de lidstaten van de Europese Unie (behalve Bulgarije, Cyprus, Ierland, Roemenië en het Verenigd Koninkrijk), IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland. Daarnaast is een visum dat uitgegeven is voor een lidstaat van de Schengenzone geldig voor alle lidstaten die de verdragen getekend en geïmplementeerd hebben. Maar let op: niet alle EU-lidstaten hebben de Verdragen van Schengen ondertekend, en er bestaan ook lidstaten van de Schengenzone die geen lid zijn van de Europese Unie. Dit betekent dat er mogelijk douanecontroles kunnen plaatsvinden maar geen immigratiecontroles (als je reist binnen Schengen maar van/naar een niet-EU-land) of dat er immigratiecontroles kunnen plaatsvinden maar geen douanecontrole (als je reist binnen de EU maar van/naar een niet-Schengen-land).

Luchthavens in Europa zijn verdeeld tussen "Schengen" en "geen Schengen"-secties, die corresponderen met de "binnenlandse" en "buitenlandse" secties in andere landen. Als je van buiten Europa naar een Schengenland vliegt en dan doorreist naar een ander Schengenland, dan kan je de douane- en immigratiecontroles in het eerste land voltooien en dan direct doorreizen naar het tweede land zonder verdere controles. Reizen tussen een Schengenland en een niet-Schengenland zal resulteren in de gebruikelijke grenscontroles. Denk eraan dat of je nu wel of niet binnen de Schengenzone reist, het bij veel luchtvaartmaatschappijen verplicht is om altijd een paspoort of identiteitskaart te kunnen tonen. Onderdanen van lidstaten van de Europese Unie of van de EFTA (IJsland, Liechtenstein, Noorwegen, Zwitserland) hoeven alleen een geldig paspoort of identiteitskaart bij zich te dragen voor toegang tot de Schengenzone — zij hebben nooit een visum nodig, hoe lang het bezoek ook duurt. Onderdanen van andere landen moeten een geldig paspoort bij zich dragen, en hebben afhankelijk van de nationaliteit een visum nodig.

Alleen onderdanen van de volgende niet-EU/EFTA-landen hebben geen visum nodig voor toegang tot de Schengenzone: Albanië*, Andorra, Antigua en Barbuda, Argentinië, Australië, Bahama's, Barbados, Bosnië en Herzegovina*, Brazilië, Brunei, Canada, Chili, Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Israël, Japan, Kroatië, Noord-Macedonië*, Maleisië, Mauritius, Mexico, Monaco, Montenegro*, Nieuw-Zeeland, Nicaragua, Panama, Paraguay, Saint Kitts en Nevis, San Marino, Servië*/**, Seychellen, Singapore, Taiwan*** (Republiek China), Verenigde Staten, Uruguay, Vaticaanstad, Venezuela, Zuid-Korea, alsook personen met een British National (Overseas)-paspoort, een Hongkong-SAR-paspoort of een Macau-SAR-paspoort.

Bezoekers van deze visa-vrije landen mogen niet langer dan 90 dagen blijven in een periode van 180 dagen in de Schengenzone als geheel, en mogen in principe niet werken tijdens de verblijfsduur (al zijn er een aantal Schengenlanden die onderdanen van bepaalde nationaliteiten wel toestaan te werken — zie beneden). De teller begint op het moment dat je een lidstaat van de Schengenzone binnentreedt en verloopt niet als je een bepaald Schengenland verlaat voor een ander Schengenland of vice-versa. Echter, onderdanen van Nieuw-Zeeland mogen wel langer dan 90 dagen blijven indien zij alleen bepaalde Schengenlanden bezoeken - zie [9] voor een uitleg van de Nieuw-Zeelandse regering (in het Engels).

Als een niet-EU/EFTA-onderdaan bent (zelfs van een visa-vrij-land, met uitzondering van Andorra, Monaco of San Marino), zorg er dan voor dat jouw paspoort gestempeld wordt bij het binnentreden en bij het verlaten van de Schengenzone. Zonder stempel bij binnenkomst kan je behandeld worden als hebbende de verblijfsduur overschreden bij vertrek; zonder stempel bij vertrek kan je de toegang tot de Schengenzone de volgende keer ontzegd worden wegens het overschrijden van de verblijfsduur in een vorige reis. Als je geen stempel kan bemachtigen, behoud dan documenten als instapkaarten, transportkaartjes en bonnetjes van geldautomaten, omdat die de grenspolitie kunnen helpen overtuigen dat je legaal in de Schengenzone verbleven bent.

Let op dat:

(*) onderdanen van Albanië, Bosnië en Herzegovina, Noord-Macedonië, Montenegro en Servië een biometrisch paspoort nodig hebben om van visa-vrij reizen gebruik te kunnen maken;

(**) onderdanen van Servië met paspoorten uitgegeven door het Serbian Coordination Directorate (bewoners van Kosovo met Servische paspoorten) wel een visum moeten aanvragen;

(***) onderdanen van Taiwan hun ID-nummer vastgelegd moeten hebben in hun paspoort om van visa-vrij reizen gebruik te kunnen maken.

Per vliegtuig

Er zijn verschillende (internationale) luchthavens aanwezig, waarvan Schiphol (oftewel Amsterdam Airport) veruit de grootste is met dagelijks honderden vluchten naar alle werelddelen. Maar ook Rotterdam, Eindhoven, Maastricht en Groningen hebben verschillende internationale bestemmingen. Daarnaast kun je voor het oosten van Nederland ook gebruik maken van de luchthavens Weeze/Niederrhein (tussen Nijmegen en Venlo op de Nederlands-Duitse grens en Münster/Osnabrück (ca 40 km vanaf Hengelo en Enschede.

Per trein

Nederland is goed bereikbaar met internationale treinen uit Brussel, Antwerpen, Parijs, Düsseldorf, Keulen, Berlijn. Vrijwel alle internationale treinen rijden door naar Amsterdam en stoppen in de grote steden tussen de grens en Amsterdam, o.a. in Rotterdam, Den Haag, Arnhem, Hengelo, en Utrecht. De NS (Nederlandse Spoorwegen) heeft een goede webpagina. Overzicht netwerk op [10]

Per bus

Er zijn (internationale) lijnbusdiensten van/naar verschillende Europese steden. Een grote aanbieder van internationale lijnbusdiensten is 'Eurolines'. (Internationale) aankomst-/vertrekhaltes zijn te vinden in:

Een indirect gevolg van de Bosnische oorlog in de jaren '90 is dat nu busbedrijven de voormalige Bosnische vluchtelingen bedienen. Deze bedrijven verzorgen een schone en goedkope lijndienst naar de andere kant van het Europese continent. Semi tours rijdt drie keer per week van verschillende plaatsen in Bosnië direct naar Nederland en België. Een retourticket in het laagseizoen kost tussen €135 en €141 (naargelang de bestemming).

Vervoer met de touringcar is relatief erg veilig, zo veilig dat het CBS er geen aparte statistieken voor bijhoudt. In Nederland vielen in 2009 720 dodelijke slachtoffers in het verkeer, waarvan 7 in de categorie 'overig', waar touringcars toe worden gerekend.

Zie ook Busreizen in Europa

Per auto

Veel gebruikte routes om in Nederland te komen zijn de volgende snelwegen:
Vanuit België:
De A1/A16 van Antwerpen naar Breda
De A21/A67 van Antwerpen naar Eindhoven
De E25 van Luik naar Maastricht

Vanuit Duitsland:
De BAB30/A1 van Osnabrück naar Hengelo
De BAB3/A12 van Duisburg naar Arnhem
De BAB61/A74 en BAB40/A67 van Mönchengladbach en Duisburg naar Venlo
De BAB4/A76 van Aachen (Aken) naar Heerlen

Per boot

  • Stena Line biedt de mogelijkheid om van Harwich naar Hoek van Holland te reizen. Duur 6u30 (dag- en nachtboot).
  • P&O Ferries biedt de mogelijkheid om van Hull naar Rotterdam te reizen. Duur circa 11 uur (alleen nachtboot).
  • DFDS Seaways biedt de mogelijkheid om van Newcastle naar IJmuiden te reizen. Duur circa 16 uur (alleen nachtboot).
  • Van diverse Duitse bestemmingen naar Nederlandse bestemmingen kun je ook nog via een Rijncruise reizen. Dit zijn gewoonlijk all-in meerdaagse reizen, die worden aangeboden via tour-operators.

Rondreizen

Per vliegtuig

Er zijn binnenlandse vluchten, maar deze worden vrijwel alleen voor zakelijk verkeer gebruikt. De afstanden zijn gewoonweg te kort om vliegen te kunnen verantwoorden.

Een vlucht naar of van Bonaire wordt niet als een binnenlandse vlucht afgehandeld omdat Caribisch Nederland buiten het verdragsgebied van Schengen valt.

OV-chipkaart

Bestand:OV chipkaart inchecken.jpg
kaartlezer

In Nederland kan met trein, tram, metro en bus met de OV-chipkaart (OV = Openbaar Vervoer) worden gereisd. Soms is dit de enige mogelijkheid om van openbaar vervoer gebruik te maken. In de meeste gevallen is het toch nog mogelijk om met een papieren kaartje te reizen. Het principe van de OV-chipkaart is dat je steeds in- en uitcheckt en daarmee per afgelegde afstand betaalt. In bussen en trams moet je inchecken als je instapt en uitchecken als je uitstapt. Voor trein- en metroreizen check je in als je het station binnengaat en check je uit als je op je bestemming het station verlaat. Op een OV-chipkaart kan een saldo geladen zijn, maar ook een product zoals een abonnement.

In de OV-chipkaart, de naam zegt het al, zit een chip die draadloos kan worden uitgelezen en gewijzigd (opladen/afboeken). De kaart dient daartoe op korte afstand van de kaartlezer te worden gehouden, totdat er een geluidssignaal klinkt en het groene lampje oplicht.

Sommige treinstations zijn van 'automatische' poortjes voorzien die met de OV-chipkaart geopend kunnen worden, en daarmee wordt dan tevens de in- of uitcheck-handeling verricht. Als deze poortjes ontbreken, zijn er op tal van plaatsen kaartlezers aanwezig om in en uit te kunnen checken. Voor metroreizen moet je altijd in de metrostations met de OV-chipkaart de poortjes openen voor het in- en uitchecken.

In de bussen en trams zijn bij alle in- en uitgangen kaartlezers om in en uit te checken.

Er zijn diverse kaartsoorten:

  • Een wegwerp-OV-chipkaart met een met bijvoorbeeld een dagkaart voor het hele net van een openbaar vervoerder. Deze kaartsoort is maar bij een beperkt aantal openbaar vervoerbedrijven verkrijgbaar.
  • Een anonieme OV-chipkaart (ook wel onpersoonlijke OV-chipkaart of niet persoonsgebonden OV-chipkaart genoemd) is maximaal 5 jaar geldig en moet steeds van voldoende saldo worden voorzien via 'bijladen' om ermee te kunnen reizen. Een anonieme OV-chipkaart is per reis maar door één persoon tegelijk te gebruiken, maar is wel weer overdraagbaar aan een ander voor een reis op een ander moment. Met een anonieme kaart krijg je geen leeftijd-gebonden tarieven, een opvolger voor de roze strippenkaart (voor jongeren en senioren) is er (nog) niet.
  • Daarnaast is er een persoonlijke OV-chipkaart te bestellen, die alleen door de houder kan worden gebruikt voor reizen en al dan niet automatisch kan worden bijgeladen. Bij de aanvraag moet je wel je paspoort of ID-kaart tonen, omdat je leeftijd mede-bepalend is voor het reistarief.

Met de trein

Nederland kent met een een spoordichtheid van circa 57m per km2 een treinnetwerk dat beduidend minder uitgebreid is dan in de meeste West- en Centraal-Europese landen. Wel is de treinfrequentie op alle trajecten vrij hoog. Forensen klagen steen en been over de kwaliteit ervan, maar in het algemeen en voor incidenteel gebruik is het een comfortabel en betaalbaar vervoermiddel. Het belangrijkste knooppunt van de Nederlandse Spoorwegen is het Centraal Station van Utrecht, waar praktisch iedere trein langs rijdt, zo lijkt het.

Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht hebben frequente rechtstreekse onderlinge treinverbindingen en met de grote steden in het land. Een rit van Amsterdam naar Groningen duurt iets minder dan 2,5 uur en van Amsterdam naar Maastricht is een vergelijkbare reistijd. Reistijden tussen steden buiten de Randstad kunnen aanzienlijk langer zijn (Groningen - Vlissingen circa 4,5 uur; Enschede - Maastricht 3 uur 40 min; Enschede - Groningen 2,5 uur). Als er een spoorverbinding is tussen twee plaatsen, dan rijdt minstens één keer per uur een trein, maar meestal vaker.

Het leeuwendeel van het personenvervoer wordt uitgevoerd door NS reizigers. In het oosten en noorden wordt de treindienst op een aantal regionale lijnen verzorgd door Arriva, Connexxion en Veolia.

Treinkaartjes kan je kopen op elk station. Bij de balie wordt een toeslag van 50 cent in rekening gebracht boven op de prijs bij een automaat. Je kan ook kijken voor overtollige kaartjes op internet op Marktplaats, http://kopen.marktplaats.nl/tickets-en-kaartjes/reizen-bus-trein-en-vliegtuig/c1998.html

Nachtnet

Dagelijks rijden er van 1.00 tot 4.00u treinen tussen Rotterdam CS, Delft, Den Haag HS, Leiden, Schiphol, Amsterdam CS en Utrecht CS. Per december 2007 rijden er ook nachttreinen op de nachten na vrijdag en zaterdag tot ongeveer 2.30u vanaf Rotterdam via Dordrecht, Breda en Tilburg naar Eindhoven, vanaf Utrecht via 's-Hertogenbosch naar Eindhoven en een pendel tussen 's-Hertogenbosch en Tilburg. Een treinkaartje (dagretour) is maximaal 28 uur geldig, namelijk tussen 0.00 uur de dag van aankoop en 4.00 uur de dag er op.

Per boot

Er zijn enkele trajecten die een regelmatige bootverbinding kennen, zoals de Waterbus van Rotterdam naar Dordrecht of Rotterdam via Ridderkerk (overstap) naar de beroemde molens van Kinderdijk.

Verder is Nederland een land vol rivieren, kanalen, meren en plassen. Van Friesland tot Zeeland en Noord-Holland tot Limburg, overal zijn watersportmogelijkheden en -faciliteiten

Per bus

Over de wat kortere afstanden kan men een streekbus nemen, omdat de trein op de lange afstand sneller is. In een enkel geval kan een streekbus tijdwinst opleveren, bijvoorbeeld tussen de kop van Noord-Holland (Alkmaar en noordelijker) en Friesland via de Afsluitdijk. In de meeste gevallen is de streekbus een aanvulling op de spoorwegen voor plaatsen zonder station. Met een abonnement of dagkaart en wat planning kan veel van de omgeving met de bus verkend worden. De concessies voor streekbussen waren de laatste jaren in beweging door dat die per opbod uitbesteed werden.

Per auto

Buiten de spitsuren (weekdagen 7-10 en 16-19) is het hele land goed bereikbaar per auto. Er ligt een fijnmazig netwerk van goed onderhouden snelwegen.

Voor de maximum snelheid zijn er enkele algemene regels zoals bij grensovergangen aangegeven:

Zone Maximumsnelheid
(km/u)
Snelweg 130 (waar aangegeven 120 of 100)
Autoweg 100
Buiten bebouwde kom 80 (soms 100)
Smalle wegen, meestal in landelijk gebied 60
Binnen bebouwde kom 50
Woonwijk 30
Woonerf 15

Waar 100 km is toegestaan buiten de bebouwde kom, is dit aangegeven door een groene baan tussen de dubbele doorgetrokken of onderbroken middenstrepen.

Waar onderbroken kantstrepen aanwezig zijn en de middenstreep ontbreekt, meestal op smalle wegen is 60 km het maximum.

Daarnaast zijn er plaatselijke verlagingen van de algemene regel, die met normale verkeersborden of matrixborden boven de weg worden aangegeven.

Maximumsnelheden worden met radar gecontroleerd. Er staan veel flitspalen langs de weg, op vaste plaatsen en op wisselende plaatsen.

Een automobilist, rijdend op een 80 km weg, moet bij het naderen van een plaats, bedacht zijn op bijvoorbeeld verkeersdrempels of een wegversmalling.

Bij wisselende verkeersdrukte gebruikt men matrixborden, die een maximumsnelheid aangeven. Waar het druk is, voor al in het westen, maar ook op andere drukke trajecten elders, geldt op de snelweg 100km. Waar snelwegen langs of door de steden lopen zijn vaak 80 km zones, onder andere A10 (Amsterdam), A12 (Den Haag, gedeeltelijk zelfs 70 km), A13 (Schiedam) en A20 (Rotterdam). Op de A12, A13 gebruikt men trajectcontrole, dus de gemiddelde snelheid over het traject wordt gemeten. Dus even afremmen bij de flitspaal heeft daar geen zin.

Met de duim (liften)

In algemeen kan je in Nederland redelijk tot goed liften. Minder goed van kleinere gemeenten of niet-auto(snel)wegen wegens verminderd doorgaand verkeer; soms zijn er hulpvaardige mensen van de plaatselijke bevolking.

Benzinepompstations aan auto(snel)wegen zijn vaak goede punten om meegenomen te worden. Voor snelle, doorgaande liften: blijf reizen via autosnelwegen en autowegen! Bedenk wel dat door het grote aantal verkeersklaverbladen en 'fly-overs' (ongelijkvloerse kruisingen van snelwegen) in Nederland en het ontbreken op sommige punten van benzinepomp-stations en service-plaatsen het er niet altijd makkelijker opmaakt om snel over lange afstanden te verplaatsen.

Aan het begin van opritten waar het verkeer naar de auto(snel)weg wordt geleid is het niet officieel maar in algemeen wel gedoogd/toegestaan, zeker als men blijft vóór het bordje verkeersteken autoweg/autosnelweg dan wel op een plek / in de berm waar auto's/wagens afremmen of nog langzaam rijden. En het voor chauffeurs/bestuurder mogelijk is om kort te stoppen en iemand snel in te laten stappen. Ook verkeerslichten en (kleinere) rotondes bieden mogelijkheden.

Er is een aantal officiële liftershalte(s) (lift-stops) in/nabij 7 grotere steden in Nederland:

Amsterdam

  • Prins Bernhardplein, nabij NS Station Amsterdam Amstel (aan de oostzijde van de rivier Amstel) (na de bushaltes). Leidt naar de oprit van de S112 van de Amsterdamse ringweg A10, richting E231-A1/E35-A2. Het is aanbevelenswaardig voor de richtingen Midden- en Oost-Nederland. Voor andere richtingen/routes probeer ook alternatieve punten.
Alternatieve liftpunten / andere richtingen:

(Het is aanbevelenswaardig voor de richtingen West- en Zuid-Nederland)

  • Amstel (aan de westzijde van de rivier Amstel) bij de verkeerslichten/Utrechtsebrug en nabij het beginpunt/eindstop van Tram-lijn 25. Leidt naar de oprit S111 van de Amsterdamse ringweg A10, richting E35-A2-E25/E231-A1.
  • Oprit S109 van de Amsterdamse ringweg A10, nabij NS Station RAI (RAI Beurzen en Congres Centrum; speciaal wanneer er grote evenementen of congressen zijn). Leidt naar de oprit S109 van de Amsterdamse ringweg A10, richting E35-A2-E25/E19-A4/E231-A1.

Enschede

  • Westerval, bij de Parkweg, richting A1.

Den Haag

  • Utrechtsebaan / Boslaan nabij de noordzijde van het Malieveld, bij het begin van de E30-A12 richting Utrecht. Ook mogelijkheden richting E19-A4 Delft-Rotterdam en E19-A4 Leiden-Amsterdam
Alternatieve liftpunten / andere richtingen:
  • Hoek noordwest-zijde van het Malieveld/kruising Zuid-Holland-laan/Utrechtse baan/Benoordenhoutseweg, richting Leidsestraatweg N44 en Leiden E19-A44 en Amsterdam A44.

Groningen

  • Emmaviaduct (200m west van Groningen Centraal Station), aan de weg naar de A28
  • Europaweg, (500m west van de IKEA) om de A7 of de A28 op te komen.

Maastricht

  • Bij het begin/oprit van de A2 nabij het voetbal-stadion 'De Geusselt', naar E25-A2 (Eindhoven) en A79 (Heerlen).

Nijmegen

  • Graafseweg (N326 Venlo en 's-Hertogenbosch), aan de grote en bekende rotonde bij het Nijmeegse centrum (verkeersplein) Keizer Karelplein
  • nabij de Waalbrug/voor de brug in de richting Arnhem,
  • aan de Annastraat, nabij de Radboud Universiteit (RU) (v/h Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN))/Universitair Medisch Centrum (UMC)
Alternatieve liftpunten / andere richtingen:
  • Graafseweg (N326 Venlo en 's-Hertogenbosch), aan de rotonde bij het Nijmeegse wijkwinkelcentrum Dukenburg en NS-/Busstation Dukenburg. Eventueel ook mogelijkheden (voor knooppunt Lindenholt) richting E31-A73 Venlo en Rotterdam.

Utrecht

  • nabij benzinepomp-station en oprit naar de Waterlinieweg en nabij 'De Galgewaard'-voetbalstadion, richtingen noord naar A27/A28, zuid naar A2/A12/A27.

Met de fiets

De fiets is in Nederland een relatief veelgebruikt vervoermiddel. Er lopen veel fietspaden door Nederland. Soms langs dezelfde route als de snelweg, maar ervan gescheiden, of langs doorgaande wegen, maar ook apart als recreatief fietspad. Er zijn aparte wegwijzers voor wielrijders in twee vormen: Een kleinere variant op de bekende wegwijzers in wit met rode tekst, met een fietssymbool achter de plaatsnamen en de zogenaamde ANWB Paddenstoel, een verdikt vierkant bovenstuk op een zuiltje, met plaatsnamen en afstanden op de zijden. Verschillende organisaties, zoals het Landelijk Fietsplatform zetten bewegwijzerde fietsroutes uit. De LF-fietsroutes vormen een netwerk van 6500 km, genoeg voor weken fietsvakantie.

Er zijn bij honderd treinstations fietsenstallingen, waar ook fietsen verhuurd en gerepareerd worden. In de meeste plaatsen is er wel een rijwielzaak voor onderdelen van en reparaties aan fietsen. Buiten de spits is het beperkt mogelijk om fietsen met de trein in een aparte ruimte mee te nemen. De voorwaarden zijn te vinden op de webpagina van de NS. Een vouwfiets mag gratis meegenomen worden, maar voor een niet opgevouwen fiets moet een speciaal kaartje worden gekocht.

De NS werkt samen met fietsenstallingen op stations in OV fiets. Met een abonnement op OV fiets kunnen reizigers goedkoop op veel stations in Nederland een fiets huren. 20 uur een fiets huren kost ongeveer 3 euro. Fietsen hoeven niet gereserveerd te worden. OV fiets biedt een goede mogelijkheid om lokaal flexibel rond te reizen, zeker naar plaatsen waar het openbaar vervoer niet al te goed is. Nadeel is dat de huurfiets binnen openingstijden van de stalling teruggebracht moet worden, en dat is niet altijd middernacht.

Te voet

Nederland lijkt redelijk volgebouwd. Het is echter goed mogelijk om je te voet door het land te begeven en te genieten van de rust. Er er zijn meer dan tien lange-afstand paden in Nederland. Het beroemdste traject is waarschijnlijk het Pieterspad tussen Pieterburen (Groningen) en de Sint Pietersberg bij Maastricht, (Limburg). Maar ook het Floris V-pad in het westen van het land is een prachtig pad dat je langs mooie, rustige en pittoreske plaatsjes leidt.Webpagina Wandelplatform-LAW

Taal

Nederlands is de officiële taal van Nederland en Fries is officieel in Friesland. Het Nederlands wordt door nagenoeg iedereen gesproken. In zijn gesproken vorm is het Nederlands enigszins te vergelijken met het Fries, maar ook met het Duits en andere Germaanse talen. Indien er langzaam gesproken wordt, kan de bedoeling enigszins begrepen worden. Het Fries is naast het Nederlands de officiële taal van Friesland, alhoewel hier over het algemeen ook Nederlands gesproken wordt. Verder hebben veel streken in Nederland hun eigen dialecten.

De Nederlanders behoren tot de meest vloeiende sprekers van vreemde talen in Europa. Door hun brede taalkennis zijn buitenlandse reizigers vaak behoorlijk in staat om rond te komen zonder enige kennis te hebben van het Nederlands. De meest gesproken buitenlandse talen in Nederland anno 2024 zijn Engels en Duits, hoewel de kennis van de Engelse taal dikwijls beter is dan de Duitse. Daarnaast worden ook Frans en zelfs Spaans door sommige Nederlanders gesproken.

Door immigrantengemeenschappen en het diverse aanbod aan talen op middelbare scholen is het als reiziger wellicht zelfs mogelijk om met nóg exotischere talen rond te komen. Zo kom je het Turks en het Arabisch op regelmatige basis tegen in de grote steden. Verder wordt er op het gymnasium ook onderwezen in Russisch, Oudgrieks en Latijn.

Bekijken

Doen

Kopen

De nationale munt is de euro (€), verdeeld in 100 cent, welke gebruikt wordt in het overgrote deel van de landen van de EU. De bankbiljetten zijn in alle landen die de Euro gebruiken hetzelfde. De munten zijn aan de "kop"zijde verschillend en mogen per land bepaald worden. Er zijn bankbiljetten van 5, 10, 20, 50, 100, 200 en 500 Euro. Biljetten van 500 en 200 worden, behalve door banken, zelden geaccepteerd. Munten zijn er van 1, 2, 5, 10, 20 en 50 cent en van 1 en 2 Euro. De munten van 1 en 2 cent zijn wettig betaalmiddel, maar worden weinig gebruikt en worden op de meeste plaatsen niet geaccepteerd. De prijzen worden afgerond.

Anno september 2011 is de euro ongeveer $1,37 waard.

De prijzen zijn, behalve voor niet-Europeanen, ook voor veel Europeanen een stap te ver. Weinig is er goedkoper dan het Europees gemiddelde en de benzine is de duurste ter wereld, mede door de constant verhoogde accijnzen, waar de bevolking schijnbaar aan toegeeft. Auto's zijn er eveneens duur. Toch zijn de voedselprijzen, zeker in verhouding tot Scandinavië, relatief gunstig.

Kopen in Nederland gebeurt grotendeels met het pinnen en tegenwoordig is de magneetstrip vervangen door de chip. Vanaf 2012 kunt u dus maar beter een pinpas met chip hebben. Internettransacties zijn als Nederlander ook gemakkelijk. Er is echter nog géén groot netwerk van mobiel betalen via Near-Field-Communication, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Japan. Afdingen is in Nederland zeer ongebruikelijk.

Eten

Een kroket
Haring geserveerd in een restaurant
Erwtensoep (snert) met spek

Sinds een jaar of 15 is de eetcultuur in Nederland aan het verbeteren. Het oude adagium dat eten vooral maagvulling is verdwijnt. Sinds de recente crisis neemt het aantal cafés en restaurants snel af. Nederlanders vinden uit eten gaan vaak duur en doen het dan ook niet zo vaak. Vergeleken met de buurlanden is de kans groter om een slechter restaurant te treffen, de bediening is wisselend. Met enig uitzoekwerk is er echter best een goede plaats te vinden om te eten. In studentensteden zijn er veel eetcafés waar je voor een gering bedrag, vaak onder 10 euro, een dagschotel kunt krijgen. De keuze aan restaurants met een buitenlandse keuken is groot.

In veel restaurants zijn er er wel één of meer vegetarische gerechten te verkrijgen, soms met 'kunstvlees'.

Typisch voor Nederland is ook de "kroket uit de muur".

Uit de buitenlandse keuken:

  • Iedere dorp of stad heeft een Chinees-Indonesisch restaurant, deze zijn echter enigszins verhollandst, toch worden ze zeer gewaardeerd. Veel uit de Indonesische keuken komt ook weer in de Nederlandse keuken voor. De nasischijf of de satékroket in de snackbar hebben hier invloeden van.
  • In de grotere steden zijn er gespecialiseerde Indoneschische restaurants.
  • Veel steden hebben specifiekere landenrestaurants uit Azië, zoals een Japans restaurant.
  • Griekse restaurants zijn vaak geroemd om hun lekkere gyros en souvlaki.
  • Mexicaanse restaurants zijn ook algemeen bekend.
  • Amerikaanse fastfoodketens zijn gemeengoed: er zijn genoeg McDonalds-restaurants, ook zijn er veel Burger-Kings en KFC's.

Typische gerechten

  • De Nederlandse kaas is beroemd, vooral Gouda, Edam, Leerdammer, Maaslander en Maasdam.
  • Rauwe haring. Hollandse Nieuwe is een speciale lekkernij rond juni.
  • Erwtensoep of snert.
  • Bitterbal.
  • Hutsepot.
  • Rookworst.
  • Stroopwafel.
  • Hagelslag.
  • Drop.

Uitgaan

Veel steden in Nederland hebben prima uitgaansgelegenheden. In het zuiden vooral betreft het bars en café's, waar veel dancemuziek wordt gedraaid (voor de jongeren) of Nederlandstalige muziek e.d. (voor de minder jonge mensen). Vrijwel altijd wordt er veel bier gedronken van de bekende Nederlandse merken. Nederlandse bars en clubs sluiten vaak om 2.00 uur in de nacht, hoewel dit kan verschillen. In het zuiden (Brabant, Limburg) gaat het vaak langer door, zoals Stratumseind in Eindhoven tot 4.00 uur in de nacht. In een aantal grote steden kan het zelfs 24 uur per dag doorgaan.

Overnachten

Budget

  • Vrienden op de Fiets, 3250 adressen voor leden die een fiets- of wandelvakantie door Nederland heen maken, [11].

Leren

Nederland telt veel universiteiten. De universiteiten van Leiden, Utrecht, Groningen, Nijmegen en Amsterdam zijn algemene universiteiten. De universiteiten van Delft, Eindhoven, Twente zijn de technische universiteiten. De universiteiten van Wageningen, Rotterdam, Tilburg en Maastricht zijn gespecialiseerde universiteiten, die niet alle wetenschappelijke deelterreinen bestrijken. Al deze universiteiten hebben opleidingen in het Engels, dus zonder kennis van die taal zijn hogescholen helaas ontoegankelijk.

Werken

Werk vinden in Nederland is erg makkelijk. Ook hebben de meeste werkgevers geen problemen met buitenlanders aannemen. Ook voor ongeschoolde mensen is er veel werk, vooral bij boeren.

Veiligheid

Nederland is een relatief veilig land. Toch is Nederland ook bedreigd met aanslagen, zeker vanwege extreemrechtse groeperingen die in Nederland politiek succes hebben. Op veel plaatsen in het land wordt u gevolgd door camera's, al hoeft u zich, behalve op het vliegveld, niet zoveel zorgen te maken over uw privacy. Veel privacybedreigende maatregelen zijn niet doorgegaan of zijn gestopt.

In de grote steden moet u goed uitkijken voor zakkenrollers en om dezelfde steden geldt dat zelfs als de fiets op slot zit, uw fiets gestolen kan worden.

Als u in Nederland komt vanuit een conservatief land, zult u te maken krijgen met agressief taalgebruik, al betekent dit niet meteen een negatieve reactie.

Het alarmnummer in Nederland is 112.

Gezondheid

Verspreid door het land staan overal ziekenhuizen. De meeste Nederlandse ziekenhuizen zijn kwalitatief goed, maar er zijn negatieve uitzonderingen. Ook de ambulance wordt gebeld met 112

Let op als u bepaalde gebieden in een cirkel rond de Randstad wilt bezoeken, de zgn. Bijbelgordel. Hier breken soms nog epidemieën uit door de zeer strenge geloofsbelijdenis in deze gebieden. Behalve dus de DTP vanwege deze gebieden zijn er in heel Nederland geen vaccinaties nodig.

Respect

Contact

In Nederland is er vrijwel overal gsm-verbinding met de mobiele telefoon, of UMTS/HSDPA voor mobiel internet. Er zijn géén CDMA-netwerken, ook Lte heeft nog geen doorgang gevonden. Er zijn weinig internetcafés, veel mensen hebben internet thuis. Desnoods kunt u inloggen op een van de vele WiFi-hotspots die het land rijk is. De landcode van de telefoon is -31. De meeste Nederlandse websites gebruiken de extensie .nl, maar kan ook .com of .eu zijn.

Mobiele telefoonproviders zijn KPN, T-Mobile en Vodafone. Zij beheersen de markt in Nederland. Vanaf ongeveer € 20,00 beginnen de telefoonprijzen per maand en dan is er óf helemaal geen internet, óf slechts 200 Megabyte voorhanden. Om een maand met genoeg internet vooruit te kunnen kan het al gauw vele tientallen/honderden euro's kosten. Het is dus beter om op WiFi-hotspots te zitten als u veel van internet gebruikmaakt.

Post

Sinds de reorganisatie onder TNT Post, die daarna de naam Post NL heeft gekregen, zijn er geen postkantoor voor particulieren meer in Nederland. Er zijn wel veel kleine postagentschappen, vaak in supermarkten, waar u postzegels kunt kopen en terecht kunt voor diensten van Post NL. Brievenbussen zijn te herkennen aan de oranje kleur met een ietwat bolle voorzijde en twee vakken, de rechtse opening is voor de regio waar u zich bevind, links is voor de rest van Nederland en het buitenland.

Vertrekken

Dit artikel is nog geheel in opbouw. Het bevat een sjabloon, maar nog niet genoeg informatie om bruikbaar te zijn voor een reiziger. Duik erin en breid het uit!
Landen in Europa
Balkan:Albanië · Bosnië-Herzegovina · Bulgarije · Kosovo · Kroatië · Montenegro · Noord-Macedonië · Roemenië · Slovenië · Servië
Baltische staten:Estland · Letland · Litouwen
Benelux:België · Luxemburg · Nederland
Britse Eilanden:Ierland · Verenigd Koninkrijk
Centraal-Europa:Duitsland · Hongarije · Liechtenstein · Oostenrijk · Polen · Slovenië · Slowakije · Tsjechië · Zwitserland
Frankrijk en Monaco:Frankrijk · Monaco
Iberisch Schiereiland:Andorra · Gibraltar · Portugal · Spanje
Italiaans Schiereiland:Italië · Malta · San Marino · Vaticaanstad
Kaukasus:Armenië · Azerbeidzjan · Georgië
Oost Middellandse Zee:Cyprus · Griekenland · Turkije
Oost-Europa:Kazachstan · Moldavië · Oekraïne · Rusland · Wit-Rusland
Scandinavië:Denemarken · Finland · Noorwegen · IJsland · Zweden
Bestemmingen
Continenten:Afrika · Azië · Europa · Noord-Amerika · Oceanië · Zuid-Amerika
Oceanen:Atlantische Oceaan · Grote Oceaan · Indische Oceaan · Noordelijke IJszee · Zuidelijke Oceaan
Poolgebieden:Antarctica · Noordpoolgebied
Zie ook:Ruimte