Polen
 | |
| Locatie | |
 | |
| Vlag | |
 | |
| Beknopt | |
| Hoofdstad | Warschau |
| Regering | Republiek |
| Munt | Złoty (PLN) |
| Oppervlakte | 312.685 km² |
| Bevolking | 38.415.284 (2012) |
| Taal | Pools |
| Religie | Rooms Katholiek 89.8% (gedoopt; ong. 75% practicerend), Oost Orthodox, Protestant, en anderen |
| Elektriciteit | 230V/50Hz (Europese stekker) |
| Oproepcode | +48 |
| Internet TLD | .pl |
| Tijdzone | UTC+1 |
Polen is een groot land Centraal-Europa. Het heeft een kustlijn aan de Baltische Zee begrensd door Wit-Rusland, Tsjechië, Duitsland, Litouwen, Rusland (Kaliningrad), Slowakije, en Oekraïne. Historisch is het een gebied met veel conflicten (oorlogen) geweest vanwege het vlakke terrein en het ontbreken van natuurlijke grenzen.
Info
[bewerken]Geschiedenis
[bewerken]De geschiedenis van Polen gaat terug tot 966 na Christus, toen vorst Mieszko I zich bekeerde tot het christendom en de verschillende Slavische stammen op de laagvlakte tussen de rivieren Oder en Wisła verenigde. Zijn zoon Bolesław de Dappere werd tot eerste koning gekroond en verstevigde de positie van de jonge staat in Midden-Europa. Het woord Polen is afkomstig van het Poolse woord Pole, hetgeen veld of vlakte betekent.
Onder koning Casimir de Grote (1333-1370) moderniseerde Polen; de Universiteit van Krakau (1364) werd opgericht, de economie groeide sterk en het land werd uitgebreid in oostelijke richting. In 1386 werden Polen en Litouwen in personele unie samengevoegd in een gemenebest onder heerschappij van Władysław II Jagiełło, koning van Polen, grootvorst van Litouwen (1386-1444). Het Pools-Litouwse rijk was tussen 1386 en 1572 qua oppervlakte het grootste rijk in Europa, dat zich uitstrekte vanaf de Oostzee tot de Zwarte Zee, met het huidige Wit-Rusland en grote delen van het huidige Oekraïne binnen zijn grenzen. In 1569 werden de twee staten nauwer aan elkaar verbonden in het Pools-Litouws Gemenebest. Polen kreeg in 1791 de eerste geschreven grondwet in Europa. Het hervormingsproces stopte met de verdelingen van Polen onder Rusland, Oostenrijk en Pruisen (1772, 1792 en 1795, zie: Poolse delingen). Het tijdens de napoleontische oorlogen opgerichte Hertogdom Warschau werd door de Russische tsaren geannexeerd.
Tussen 1795 en 1918 vonden er twee grote opstanden plaats met als doel het herstel van een soeverein Polen. Beide opstanden, in 1830 en 1863 mislukten met grotere repressie van de overheersers tot gevolg. Polen kende echter een sterke bloei van het (veelal clandestiene) culturele leven, die van belang zouden zijn bij het in stand houden van het Poolse onafhankelijkheidsstreven. In 1915 werd door Oostenrijk-Hongarije en het Duitse Keizerrijk het Regentschap Polen opgericht in het voormalig Congres-Polen, maar oude Poolse gebieden zoals de provincie Posen (Poznań, Wielkopolska) maakten hiervan geen deel uit.
Hoogtekaart van Polen in 1938/1939Na de Eerste Wereldoorlog werd in 1918 een nieuw groter Polen opgericht, dat zijn onafhankelijkheid tegenover de Sovjet-Unie succesvol verdedigde tijdens de Poolse-Russische Oorlog van 1919-1921. Bij de aanvang van de Tweede Wereldoorlog werd het land verdeeld tussen nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie. Na de Tweede Wereldoorlog, waarbij 20% van de bevolking was omgekomen en het land zwaar was getroffen, werden zowel de oostgrens als de westgrens naar het westen opgeschoven: het kreeg uitgestrekte gebieden van het overwonnen Duitsland (gebied 1931, zuidelijk Oost-Pruisen, Pommeren, Neder-Silezië, Opper-Silezië, Danzig, Neumark/Oost-Brandenburg), maar verloor anderzijds nog meer oostelijke gebieden (Kresy) aan de Sovjet-Unie (Litouwse, Oekraïense en Wit-Russische sovjetrepublieken). Dit had voor Polen enorme gevolgen: in de voormalige Duitse gebieden hadden voor de oorlog 9,2 miljoen Duitsers gewoond; zij werden verdreven, gedeporteerd en soms vermoord door de autoriteiten van de Volksrepubliek Polen, bijgestaan door het Sovjet-legerkorps. Aan de andere kant moesten bijna één miljoen Poolse burgers de gebieden die nu aan Wit-Rusland en Oekraïne kwamen verlaten; de door Polen verloren oostelijke gebieden waren echter reeds veelal grotendeels Wit-Russisch of Oekraïens bewoond.
In 1980 ontstond de arbeidersonrust in Gdańsk onder Lech Wałęsa en de vakbond Solidarność. In augustus 1989 won deze de verkiezingen, de eerste vrije verkiezingen achter het IJzeren Gordijn. Daarna volgde de ineenstorting van alle communistische regimes van de overige Centraal- en Oost-Europese landen, met als symbolisch hoogtepunt de val van de Berlijnse muur. In 1999 voegde Polen zich bij de NAVO, sinds 1 mei 2004 is het land lid van de Europese Unie.
Cultuur
[bewerken]Klimaat
[bewerken]In tegenstelling tot wat veel mensen denken, kan het in de zomer erg warm zijn. Eigenlijk is het in de zomer altijd warm als de zon schijnt. Meestal is het in de zomer een paar graden warmer dan in Nederland.
De winters kunnen erg koud zijn, maar dat geeft dan weer skimogelijkheden.
Feestdagen
[bewerken]Regio's
[bewerken]Polen's administratieve regio's worden województwa genoemd, afgekort "woj.". Het woord is ruwweg verwant aan een provincie. Sommige woordenboeken gebruiken het woord woiwodschap om ze te beschrijven, maar het woord is buitengewoon zeldzaam, en wordt veelal niet begrepen door de lokale bevolking.
| Mazovië Grootstedelijk centrum van Polen met Warschau, en Łódź, de insdustriestad die bekend staat als het "Manchester van het Oosten". |
| Klein-Polen Spectaculaire bergketens, 's werelds oudste werkende zoutmijnen, fantastische landscappen, grotten, historische monumenten en steden. Het schitterende middeleeuwse stadscentrum van Krakau |
| Silezië Kleurrijke mengeling van verschillende landschappen. Een van de warmste regio's in Polen met de uitermate populaire, dynamische stad Wrocław (historische hoofdstad van de regio) en het grootste stedelijk centrum van Opper-Silezië. Pools, Duits en Tjechs erfgoed. |
| Groot-Polen Een gevarieerd landschap, overvloed aan wilde dieren, binnenlandse duinen en een paradijs voor vogelaars. |
| Pommeren Thuis aan de aantrekkelijke Poolse kust; stranden met duinen en kliffen; meren, rivieren en bossen. |
| Ermland-Mazurië Erg groen gebied gevuld met meren. Het heeft een ongerepte natuur te bieden en er is de mogelijkheid om te kamperen op het mooie platteland. |
| Podlachië Unieke wouden en pittoreske waters (vb. Biebrza river) met beschermde vogelsoorten die steeds meer en meer toeristen aantrekken. |
Steden
[bewerken]Dit zijn de grotere steden in Polen:
Andere bestemmingen
[bewerken]- Białowieża — met het laatste oerbos in Europa
UNESCO-Werelderfgoed
[bewerken]- Historisch centrum van Krakau (Kraków)
- Wieliczka-zoutmijn
- Auschwitz-Birkenau: Duits nazi concentratie- en vernietigingskamp (1940-1945)
- Woud van Bialowieza (gedeeltelijk in Wit-Rusland)
- Historisch centrum van Warschau
- Oude stad Zamosc
- Middeleeuwse stad Torun
- Kasteel van de Duitse ridderorde in Malbork
- Kalwaria Zebrzydowska: maniëristisch architectuur- en parklandschapscomplex en bedevaartspark
- Vredeskerken in Jawor en Swidnica
- Houten kerken van zuidelijk Klein-Polen
- Muskauer Park / Park Muzakowski (gedeeltelijk in Duitsland)
- Hala Ludowa in Wroclaw
Arriveren
[bewerken]Paspoort en visum
[bewerken]Polen behoort tot de Schengenzone.
Er zijn geen grenscontroles tussen landen die de Verdragen van Schengen ondertekend en geïmplementeerd hebben. Het gaat om de lidstaten van de Europese Unie (behalve Bulgarije, Cyprus, Ierland, Roemenië en het Verenigd Koninkrijk), IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland. Daarnaast is een visum dat uitgegeven is voor een lidstaat van de Schengenzone geldig voor alle lidstaten die de verdragen getekend en geïmplementeerd hebben. Maar let op: niet alle EU-lidstaten hebben de Verdragen van Schengen ondertekend, en er bestaan ook lidstaten van de Schengenzone die geen lid zijn van de Europese Unie. Dit betekent dat er mogelijk douanecontroles kunnen plaatsvinden maar geen immigratiecontroles (als je reist binnen Schengen maar van/naar een niet-EU-land) of dat er immigratiecontroles kunnen plaatsvinden maar geen douanecontrole (als je reist binnen de EU maar van/naar een niet-Schengen-land).
Luchthavens in Europa zijn verdeeld tussen "Schengen" en "geen Schengen"-secties, die corresponderen met de "binnenlandse" en "buitenlandse" secties in andere landen. Als je van buiten Europa naar een Schengenland vliegt en dan doorreist naar een ander Schengenland, dan kan je de douane- en immigratiecontroles in het eerste land voltooien en dan direct doorreizen naar het tweede land zonder verdere controles. Reizen tussen een Schengenland en een niet-Schengenland zal resulteren in de gebruikelijke grenscontroles. Denk eraan dat of je nu wel of niet binnen de Schengenzone reist, het bij veel luchtvaartmaatschappijen verplicht is om altijd een paspoort of identiteitskaart te kunnen tonen. Onderdanen van lidstaten van de Europese Unie of van de EFTA (IJsland, Liechtenstein, Noorwegen, Zwitserland) hoeven alleen een geldig paspoort of identiteitskaart bij zich te dragen voor toegang tot de Schengenzone — zij hebben nooit een visum nodig, hoe lang het bezoek ook duurt. Onderdanen van andere landen moeten een geldig paspoort bij zich dragen, en hebben afhankelijk van de nationaliteit een visum nodig.
Alleen onderdanen van de volgende niet-EU/EFTA-landen hebben geen visum nodig voor toegang tot de Schengenzone: Albanië*, Andorra, Antigua en Barbuda, Argentinië, Australië, Bahama's, Barbados, Bosnië en Herzegovina*, Brazilië, Brunei, Canada, Chili, Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Israël, Japan, Kroatië, Noord-Macedonië*, Maleisië, Mauritius, Mexico, Monaco, Montenegro*, Nieuw-Zeeland, Nicaragua, Panama, Paraguay, Saint Kitts en Nevis, San Marino, Servië*/**, Seychellen, Singapore, Taiwan*** (Republiek China), Verenigde Staten, Uruguay, Vaticaanstad, Venezuela, Zuid-Korea, alsook personen met een British National (Overseas)-paspoort, een Hongkong-SAR-paspoort of een Macau-SAR-paspoort.
Bezoekers van deze visa-vrije landen mogen niet langer dan 90 dagen blijven in een periode van 180 dagen in de Schengenzone als geheel, en mogen in principe niet werken tijdens de verblijfsduur (al zijn er een aantal Schengenlanden die onderdanen van bepaalde nationaliteiten wel toestaan te werken — zie beneden). De teller begint op het moment dat je een lidstaat van de Schengenzone binnentreedt en verloopt niet als je een bepaald Schengenland verlaat voor een ander Schengenland of vice-versa. Echter, onderdanen van Nieuw-Zeeland mogen wel langer dan 90 dagen blijven indien zij alleen bepaalde Schengenlanden bezoeken - zie voor een uitleg van de Nieuw-Zeelandse regering (in het Engels).
Als een niet-EU/EFTA-onderdaan bent (zelfs van een visa-vrij-land, met uitzondering van Andorra, Monaco of San Marino), zorg er dan voor dat jouw paspoort gestempeld wordt bij het binnentreden en bij het verlaten van de Schengenzone. Zonder stempel bij binnenkomst kan je behandeld worden als hebbende de verblijfsduur overschreden bij vertrek; zonder stempel bij vertrek kan je de toegang tot de Schengenzone de volgende keer ontzegd worden wegens het overschrijden van de verblijfsduur in een vorige reis. Als je geen stempel kan bemachtigen, behoud dan documenten als instapkaarten, transportkaartjes en bonnetjes van geldautomaten, omdat die de grenspolitie kunnen helpen overtuigen dat je legaal in de Schengenzone verbleven bent.
Let op dat:
(*) onderdanen van Albanië, Bosnië en Herzegovina, Noord-Macedonië, Montenegro en Servië een biometrisch paspoort nodig hebben om van visa-vrij reizen gebruik te kunnen maken;
(**) onderdanen van Servië met paspoorten uitgegeven door het Serbian Coordination Directorate (bewoners van Kosovo met Servische paspoorten) wel een visum moeten aanvragen;
(***) onderdanen van Taiwan hun ID-nummer vastgelegd moeten hebben in hun paspoort om van visa-vrij reizen gebruik te kunnen maken.
Per vliegtuig
[bewerken]Vanaf het vliegveld van Amsterdam, Schiphol, vliegen maatschappijen in ieder geval regelmatig naar de hoofdstad.
En ook vanaf het vliegveld van Brussel Airport zijn verschillende vluchten te boeken.
Voor vluchtinformatie naar andere steden in het land kijk je bij de artikelen van die stad.
Per Trein
[bewerken]Treinreizen kunnen ondanks de opkomst van de budgetluchtvaartmaatschappijen nog steeds een goedkope, snelle en zeker gerieflijker optie voor vervoer zijn. Doordat treinstations vaak in de binnensteden zijn gevestigd, kan de trein op de middelgrote afstand (bijvoorbeeld Enschede - Parijs of Brugge - Wolfsburg) prima concurreren met het vliegtuig.
Momenteel zijn in België en bij de Deutsche Bahn online alleen tickets te bestellen voor de buurlanden van België, resp. Duitsland en een aantal goed bereikbare steden verderop. Overige tickets kunnen alleen maar telefonisch of aan de balie worden aangeschaft, of uiteraard in het betreffende land. Dat laatste is vaak stukken goedkoper. Let bij de Deutsche Bahn ook op de vele Sparpreis-aanbiedingen die bij een reisroute naar of via Duitsland heel voordelig kunnen zijn.
Het is echter wel goed mogelijk om je treinreis vanaf huis uit te stippelen. De twee sites die direct hieronder staan vermeld, geven niet alleen informatie over de reizen vanuit de Benelux maar ook over alle treinverbindingen in heel Europa en in het Russische deel van Azië, dus bijvoorbeeld tussen Moskou en Madrid. Het gaat hier om de site van de Belgische spoorwegen en de Nederlandstalige site van de Deutsche Bahn.
NS Hispeed biedt alleen informatie over reizen tussen Nederland en enkele buitenlandse grote steden. In de regel is deze informatie dan ook nog beperkt tot treinen die rechtstreeks naar of van het buitenland rijden (dus geen verbindingen tussen Utrecht en Parijs of tussen Rotterdam en Duitsland, want daarin zit altijd een overstap binnen Nederland). Om reizen binnen Nederland uit te stippelen kun je best deze website gebruiken.
NS Hispeed verkoopt online een klein assortiment reizen vertrekkend vanuit Nederland naar het buitenland v.v. (enkeltjes en retourreizen), en een zeer beperkt aantal routes vanuit het buitenland naar een (ander) buitenland (enkele- en retourreizen). Overige reizen kun je telefonisch reserveren via de afdeling Telesales (0900-9296, €0,35 p.m.) en aan de balies in de Tickets- en Servicewinkels op de (middel-)grote stations. Dit is het online Internationale loket van de Nederlandse Spoorwegen.
In alle Europese landen is het in de trein verboden te roken. Een handige en prettige reis is om in Duisburg de nachttrein te nemen.
Per auto
[bewerken]Zeer goed te bereiken via Duitsland en aldaar ook goede wegen.
Per bus
[bewerken]Eurolines verbindt meerdere Nederlandse steden met meerdere Poolse steden.
Per boot
[bewerken]Rondreizen
[bewerken]Per auto
[bewerken]
.svg)
Polen heeft nog niet zoveel echte snelwegen, maar wel een uitgebreid wegennetwerk. Er worden momenteel veel nieuwe wegen aangelegd met behulp van steun uit de EU. De laatste jaren wordt er streng gecontroleerd op te hard rijden, maar buiten de steden gebeurt het nog regelmatig dat iemand de maximumsnelheid overtreedt. Let daarom goed op tijdens het rijden. Op alcohol drinken en rijden (met de auto óf de fiets) staan hoge boetes en er wordt regelmatig op gecontroleerd. Polen stond voorheen bekend als land waar veel autodiefstallen plaatsvonden, maar tegenwoordig komt dat zelden voor. Vooral in de grotere steden rijden Polen zelf ook rond in duurdere auto's. Er zijn verschillende mooie routes door Polen met de auto, ook kun je geheel verzorgde autorondreizen boeken.
Per trein
[bewerken]Treinsoorten
[bewerken]Polen heeft een uitgebreid spoornetwerk. Sinds de val van het communisme zijn kleinere stations opgeheven en kun je veel oude en thans ongebruikte sporen aantreffen.
Voor het personenvervoer per trein gelden verschillende tarieven voor verschillende treinsoorten:
- Express / IC InterCity / EC EuroCity - de snelste en duurste treinen. Stopt alleen in de allergrootste steden. Bijvoorbeeld Warschau-Kraków (290 km, 3 uur, 73-81 zł); Warschau-Zakopane (430 km, 6 uur, 80 zł)
- Pospieszny - sneltrein, stopt alleen in de grotere steden, maar blijft daar wel lang staan. Bijvoorbeeld Warschau-Kraków (320 km, 3.3-4.5 uur, 43 zł), Warschau-Zakopane (460 km, 7.5 uur, 50 zł).
- Osobowy - stoptrein. Stopt op alle kleine plaatsen.
- Podmiejski - regionale trein.
Kaartjes
[bewerken]Kaartjes worden verkocht aan het loket. Hier wordt meestal alleen Pools gesproken. Vertel aan het loket met welke treinsoort je gaat rijden. Je kunt ook bij de conducteur een kaartje kopen. De toeslag bedraagt dan 5 złoty.
Let op: Kaartjes voor de ene treinsoort zijn niet geldig in de andere. In een pospieszny trein kun je bijbetalen. De boete kan variëren van 5 tot 90 złoty. Gewone kaartjes zijn in het geheel niet geldig in Expresstreinen. Men verlangt dan dat er een nieuw kaartje gekocht wordt.
In het geval van geen geldig kaartje is het mogelijk dat je het op een akkoordje gooit. De conducteur laat je dan een deel van de boete aan hem zelf betalen. Als je een gewone boete krijgt, is het als buitenlander mogelijk het geld terug te krijgen. Ga naar een loket op bij voorkeur een grote stad, en leg uit dat je het niet met de boete eens bent omdat je het systeem van treinkaartjes niet goed hebt begrepen.
Retourtjes zijn vaak de volgende dag ook nog geldig, terwijl een enkeltje aan een dagdeel gebonden kan zijn. Kijk goed naar wat er op het kaartje staat.
Taal
[bewerken]In landelijke gebieden spreken veel mensen uitsluitend Pools. Vooral in de grote steden spreken de meeste jongeren redelijk tot goed Engels. Bij oudere mensen kun je vaak in het Duits of Russisch terecht.
Bekijken
[bewerken]
Doen
[bewerken]Kopen
[bewerken]Betaalmiddel is de złoty. Er zijn zeker in de steden overal pinautomaten waarmee met Nederlandse (Maestro) bankpassen geld opgenomen kan worden. Sommige hypermarkten en excursiebureaus accepteren de euro.
In toeristengebieden zijn winkels soms ook 's avonds en 's zondags geopend. Buiten de steden sluiten winkels zaterdagmiddag vaak hun deuren en openen ze maandag weer. Er bestaan wel veel hypermarkten en 24uurs-slijterijen/supermarktjes, waar je ook 's nachts en op zondag terecht kunt.
Kosten
[bewerken]Eten
[bewerken]
- Placki ziemniaczane, aardappelpannekoekjes,soort rosti
- Zapiekanka, een stokbroodje gebakken met champignon en ui met kaas erop en tomatenketchup
- Pierogi, gevulde deegkussentjes gevuld met aardappelen of vlees of als toetje gevuld met fruit.
- Bigos, schotel zuurkool, vlees, champignons en gedroogde uien met de toevoeging van laurier en marjolein.
- Kompot z suszu - een frisdrank, gemaakt met gekookte gedroogde vruchten.
- Knysza, broodje gevuld met vooral kool, knoflooksaus en wat je er verder bij kiest.
- Barszcz, Bietensoep met knoflook
- Mazurek, pasen cake, bestaande uit verschillende lagen van brosse cake bedekt met ijsvorming en aardnoten en gedroogd fruit.
Uitgaan
[bewerken]- Wódka (Vodka): Een Poolse uitvinding, vooral ijskoud uit de vriezer erg lekker
- Piwo (Bier); o.a. Lech, Tyskie, Żywiec, Warka, Kasztelan, Wojak, Perła
- Wild Dog: Shot met vodka, grenadine limonade en Tabasco
Overnachten
[bewerken]Veel kleine betaalbare hotelletjes of kamers "Pokój wolny" (Kamer vrij). Ook het agrotoerisme is in opkomst.
Veiligheid
[bewerken]Het land beschikt niet over een hoog niveau van criminaliteit. De Polen zijn over het algemeen erg gastvrij en behulpzaam. Hou er rekening mee dat Polen op z'n Italiaans rijden op de autowegen.
Gezondheid
[bewerken]Vaak zijn op stations 24uursapotheken te vinden.
Respect
[bewerken]Polen is een erg katholiek land en er bestaat weinig tolerantie met betrekking tot homoseksuelen, atheïsme en andere religies. Kritiek op of grappen over wijlen de Poolse Paus worden niet gewaardeerd.
In Warschau zijn wel moskeeën en vooral in Kraków bevinden zich een aantal homobars.
Contact
[bewerken]| Bestemmingen | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|